Πέμπτη 23 Φεβρουαρίου 2017

 

23/02/1943 Ιδρύεται η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ).

 Στις 23 Φλεβάρη του 1943, σε ένα σπίτι στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3, στους Αμπελόκηπους, ιδρύθηκε η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων, η θρυλική ΕΠΟΝ.Η ίδρυσή της αποφασίστηκε με πρόταση της ΟΚΝΕ στη σύσκεψη αυτή όπου συμμετείχαν επίσης εκπρόσωποι όλων των οργανώσεων νέων που συμμετείχαν στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Νέων, εκπρόσωποι και άλλων οργανώσεων νεολαίας, αλλά και προσωπικότητες του πνευματικού κόσμου όπως ο Κ. Σωτηρίου, η Ρόζα Ιμβριώτη, η Μαρίας Σβώλου κ.ά.
Βασικοί σκοποί της ΕΠΟΝ, όπως διατυπώθηκαν στο άρθρο 3 του Καταστατικού της, ήταν:

α) Η εθνική απελευθέρωση, η πλήρης ανεξαρτησία και ακεραιότητα της Ελλάδας με καθημερινό και αδιάκοπο αγώνα.

β) Η υπεράσπιση των συμφερόντων και δικαιωμάτων της νέας γενιάς στη ζωή, στη μόρφωση και στον πολιτισμό.

γ) Η εξολόθρευση του φασισμού τώρα και στο μέλλον και με οποιαδήποτε μορφή και αν παρουσιαστεί. Αυτό σημαίνει ότι το εσωτερικό μας καθεστώς θα πηγάζει από τη λεύτερη εκδήλωση της κυρίαρχης θέλησης του λαού και της νέας γενιάς. Επιπρόσθετα, για τη νέα γενιά αυτό σημαίνει ίσα πολιτικά δικαιώματα για τους νέους και νέες που είναι πάνω από 18 χρόνων, αφού έχουν ενεργητική συμμετοχή στην κοινωνική ζωή.

δ) Ο αγώνας κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου για την κατοχύρωση της ειρήνης, με βάση την αυτοδιάθεση των λαών και νεολαίων και την αδελφική συνεργασία τους.

ε) Η ανοικοδόμηση της χώρας από τα ερείπια του πολέμου και της αξονικής κατοχής προς το συμφέρον και την ευημερία ολόκληρου του πληθυσμού.

 Η ΕΠΟΝ έγραψε απαράμιλλες σελίδες ηρωισμού στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης, αλλά και μετά. Από τις γραμμές της πέρασαν 600.000 νέοι και νέες, από τους οποίους ένα μεγάλο ποσοστό εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ.

 Σε 1.300 υπολογίζονται οι ΕΠΟΝίτες αντάρτες που έπεσαν στα πεδία των μαχών, ενώ άγνωστος παραμένει ο αριθμός αυτών που έπεσαν στις διαδηλώσεις των πόλεων, που εκτελέστηκαν, που πέθαναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή που πιάστηκαν και βασανίστηκαν από τις αρχές κατοχής και τα όργανά τους.

 Η ΕΠΟΝ ήταν ο μεγάλος τροφοδότης του αγώνα. Στις πόλεις, στα πανεπιστήμια, στα σχολεία, στα εργοστάσια, στις γειτονιές, οι ΕΠΟΝίτες κι οι ΕΠΟΝίτισσες πάλεψαν για το ψωμί και τη λευτεριά, οργάνωσαν λέσχες μάθησης πολιτικής - πολιτιστικής. Έδωσαν από την πρώτη στιγμή τη μάχη κατά της επιστράτευσης, συνέβαλαν στη μάχη κατά της πείνας, πρωτοστάτησαν στις διαδηλώσεις στις πόλεις, στις απεργίες και σε σαμποτάζ κατά του εχθρού, βοήθησαν καθοριστικά στις εκλογές της ΠΕΕΑ, έδωσαν μάχη ενάντια στα ναρκωτικά, που οι Εγγλέζοι ιμπεριαλιστές προσέφεραν «απλόχερα» στην επαναστατημένη νεολαία μετά την απελευθέρωση. Αντίστοιχα, η δράση της ΕΠΟΝ και στα χωριά στάθηκε ένα μεγάλο σχολείο και φανέρωσε πόσες δυνάμεις έχει ο λαός μας, παίζοντας στα χρόνια της μαύρης σκλαβιάς σπουδαίο πολιτιστικό ρόλο. Αξιοσημείωτη εξάλλου είναι και η εκδοτική δραστηριότητα της ΕΠΟΝ με το περιοδικό της, τη «Νέα Γενιά» να κυκλοφορεί από το Μάρτη του 1943 έως τον Οκτώβρη του 1947, αλλά και με δεκάδες άλλα παράνομα περιοδικά και αντιστασιακά έντυπα στην επαρχία.

 Χιλιάδες ανταρτόπαιδα - αετόπουλα έγιναν φωτεινά παραδείγματα για το λαό και τη νεολαία, φωτίζοντας με τα ιδανικά τους το δρόμο της ανειρήνευτης πάλης. Στελέχωσαν τον ΕΛΑΣ και αργότερα τον ΔΣΕ, δίνοντας λαμπρό αγώνα και στην κορυφαία φάση της ταξικής πάλης στην ιστορία της πατρίδας μας.


Ο Δωδεκάλογος της Νεολαίας της Ελλάδας

 

 

 

 Στιγμές από την ηρωική δράση της ΕΠΟΝ Σπουδαστών

 Από το 1941 άρχισαν να δημιουργούνται οι πρώτες αντιστασιακές ομάδες φοιτητών στα πανεπιστήμια με την καθοριστική συμβολή της ΟΚΝΕ, ενώ στα τέλη του 1941 και στις αρχές του 1942 δημιουργούνται οι φοιτητικές Λέσχες του Πολυτεχνείου και του Πανεπιστημίου Αθήνας, οι οποίες μετά την ίδρυση της ΕΠΟΝ μαζικοποιούνται με εκατοντάδες φοιτητές και εμπλουτίζουν τη δράση τους.

Αντίστοιχο είναι το κλίμα και στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, όπου από το Σεπτέμβρη του 1941 έχουμε τους πρώτους νεκρούς φοιτητές, εκτελεσμένους με την κατηγορία της αντίστασης στις δυνάμεις κατοχής.

Πάνω από 120 είναι οι φοιτητές της Αθήνας που έπεσαν νεκροί στον αγώνα κατά των κατακτητών σύμφωνα με το λεύκωμα «Φωτοδότης της Λευτεριάς» που εξέδωσε η ΕΠΟΝ Σπουδαστών, ενώ αντίστοιχα δεκάδες είναι και οι νεκροί αγωνιστές φοιτητές στη Θεσσαλονίκη.

Κύριο μέλημα της δράσης των πρωτοπόρων φοιτητών εκείνη την περίοδο ήταν η εξασφάλιση των συσσιτίων, η αντιμετώπιση της πείνας, η ενίσχυση των απόρων φοιτητών, για τους οποίους δημιουργούνται και ειδικά ταμεία στα ιδρύματα. Οι λέσχες των σχολών γίνονται και ορμητήρια αντίστασης, από εκεί ξεκινούν φοιτητικές ομάδες και τρέχουν στα υπουργεία, διεκδικώντας τα φοιτητικά δικαιώματα, από εκεί εξορμούν φοιτητές και γράφουν συνθήματα στους τοίχους, από εκεί ξεπηδούν φοιτητικές διαδηλώσεις και απεργίες ενάντια στους κατακτητές, τραγουδούν τον «παράνομο» Εθνικό Υμνο, ειδικά σπουδαστικά συνεργεία της ΕΠΟΝ εξορμούν σε εργοστάσια και συνοικίες και εμψυχώνουν το λαό. Παράλληλα, πλούσια είναι και η πολιτιστική δράση που αναπτύσσεται με εκπολιτιστικούς ομίλους, χορωδίες, ποιητικές εκδηλώσεις, εκδρομές κ.ά.

Λόχος των Σπουδαστών - «Λόρδος Μπάιρον»
 Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει για τη δράση του ΕΛΑΣ Σπουδαστών, που αργότερα μετονομάστηκε σε Λόχο «Λόρδος Μπάιρον».
Ο ΕΛΑΣ Σπουδαστών δημιουργήθηκε από την ανάγκη της προστασίας ΕΠΟΝίτικων ομάδων όταν έγραφαν συνθήματα στους τοίχους, όταν μοίραζαν προκηρύξεις, ή όταν ξεσήκωναν το λαό με τα χωνιά τους. Ο οπλισμός του αρχικά ήταν υποτυπώδης. Μετά την ιταλική συνθηκολόγηση κατάφερε να συγκεντρώσει αρκετά όπλα και να σχηματίσει ένα αξιόλογο μάχιμο σώμα, όπου συμμετείχε και στις διάφορες μάχες που γίνονταν στις συνοικίες της Αθήνας.

Ο Λόχος Σπουδαστών μετονομάστηκε σε Λόχο «Λόρδος Μπάιρον» κατά τη διάρκεια της ένοπλης ταξικής αναμέτρησης με τους Άγγλους το Δεκέμβρη του '44.

Στη «Νέα Γενιά», όργανο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ, στο φύλλο της στις 29 Δεκέμβρη του 1944, αναφέρεται χαρακτηριστικά:
«Οι φοιτητές μας πάλι πρώτοι πρώτοι πολεμούν στις πρώτες γραμμές. Ενα τανκ ανατίναξαν στην οδό Μπενάκη τις πρώτες μέρες και τώρα τσακίζουν τους Εγγλέζους που τολμούν να ξεμυτίσουν πίσω από τα μεγαθήρια του Σκόμπυ στα Εξάρχεια. Πάνω στα οδοφράγματα, με το τραγούδι στο στόμα, αντικρίζουν τους σιδερόφραχτους μισθοφόρους. Κι η γειτονιά αναγαλλιάζει από τα τραγούδια τους. Κι οι δρόμοι αντιλαλούνε απ' τα χωνιά: Σας μιλεί η ΕΠΟΝ των σπουδαστών». Ξεσηκώνουν τα νιάτα. Εμψυχώνουν, στέκουν πάντα λεβέντες.

«Λόρδος Βύρωνας», έτσι ονομάζεται ο καινούριος υποδειγματικός λόχος του ΕΛΑΣ Σπουδαστών. Πήρε το όνομα του μεγάλου Άγγλου ποιητή και φιλέλληνα που έδωσε και τη ζωή του ακόμα για τη λευτεριά της Ελλάδας, που τα κόκαλά του θα τρίζουν στο άκουσμα των κανονιών του Σκόμπυ.
Ο λόχος «Μπάιρον» έδωσε μεγάλες και ηρωικές μάχες αυτές τις 33 μέρες του Δεκέμβρη. Να πώς περιγράφει η Μέλπω Αξιώτη στο βιβλίο της «Χρονικά», τη δράση του:
«Οι μάχες μαίνονται στα Εξάρχεια. Εκεί βαστούν την άμυνα οι φοιτητές και οι σπουδαστές. Αγόρια και 15 κορίτσια. Υπερασπίζονται την πόλη μας τετράγωνο - τετράγωνο, σπίτι με σπίτι, σπιθαμή - σπιθαμή. Ο λόχος σχηματίστηκε με 60 παιδιά. Στη μάχη του Πολυτεχνείου χάθηκαν οι μισοί, νεκροί και τραυματίες. Πήραν άλλοι τις θέσεις τους και ξαναγίνανε 50. Η διμοιρίτισσα είναι γυναίκα, η Μάχη, 22 χρονών. Πήρε μέρος σε όλες τις επιχειρήσεις της περιοχής. Πρώτη, στο 5ο αστυνομικό τμήμα στην οδό Ιπποκράτους, στις 5 του Δεκέμβρη. Δεύτερη, στην εξόρμηση ενάντια στη Γ. Ασφάλεια της Στουρνάρα. Τρίτη, στη μάχη του Πολυτεχνείου. Η τελευταία και πιο επική μάχη είναι η μάχη της Διδότου».

Αιώνια δόξα και τιμή στους ηρωϊκούς αγωνιστές της ΕΠΟΝ