ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΛΙΓΔΟΠΟΥΛΟΣ
Ο πρώτος ήρωας κομμουνιστής της Ελλάδας
Το φύλλο του «Ρ» που ανακοινώνει το θάνατο του Δημοσθένη Λιγδόπουλου
Ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1898. Σε ηλικία 18 ετών, στα 1916, γράφεται στο Πανεπιστήμιο, φοιτητής των Μαθηματικών. Την ίδια χρονιά, μαζί με τους συμφοιτητές και ομοϊδεάτες του Σπ. Κομιώτη, Φρ. Τζουλάτη και τους αδελφούς Δούμα, ίδρυσε τη «Σοσιαλιστική Νεολαία» Αθήνας. Οι σοσιαλιστικές ιδέες, το εργατικό κίνημα, από τότε ταυτίστηκαν με τη ζωή του. Η Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, την οποία και υπερασπιζόταν μ' όλες του τις δυνάμεις, φούντωσε τη φλόγα της επαναστατικής δράσης του Λιγδόπουλου .
Η «Σοσιαλιστική Νεολαία» ανέπτυξε σημαντική δράση ιδιαίτερα αμέσως μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση, ενώ συμμετείχε στις διεργασίες για την πραγματοποίηση του πρώτου πανελλαδικού Σοσιαλιστικού Συνεδρίου, με σκοπό τη συνένωση όλων των τότε σοσιαλιστικών οργανώσεων σε ενιαίο κόμμα. Διεργασίες που ευοδώθηκαν με την ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ), το μετέπειτα ΚΚΕ.
Στο ιδρυτικό συνέδριο του Κόμματος, στις 4-10 (17-23 με το νέο ημερολόγιο) του Νοέμβρη του 1918, ο Λιγδόπουλος θα προβάλει μαχητικά τις ταξικές διεθνιστικές θέσεις επιμένοντας στο μαρξιστικό-λενινιστικό χαρακτήρα που έπρεπε να έχει το κόμμα της εργατικής τάξης, κόντρα στο «δυτικό σοσιαλισμό», όπως χαρακτήριζε τη Β΄ Διεθνή, παρά το γεγονός ότι η μαρξιστική μόρφωση στην Ελλάδα δεν ήταν στο επίπεδο που θα επέτρεπε να ξεκαθαρίσει κανείς εύκολα τα σχετικά με τις διάφορες τάσεις στο διεθνές εργατικό κίνημα. Παρ' όλ' αυτά ο Λιγδόπουλος , επηρεασμένος από τους μπολσεβίκους, έκανε το παν ώστε να επικρατήσουν στο Συνέδριο συνεπείς ταξικές θέσεις και να εκφραστούν στις αποφάσεις του. Και τα κατάφερε μαζί με τους συντρόφους του από τη «Σοσιαλιστική Νεολαία».
Στο Συνέδριο είχαν εμφανιστεί βασικά τρεις ιδεολογικοπολιτικές τάσεις: Η δεξιά με βασικούς εκπροσώπους τον Ν. Γιαννιό και τον Αριστ. Σιδέρη, η κεντρίστικη- συμβιβαστική με επικεφαλής τον Α. Μπεναρόγια και η αριστερή με επικεφαλής τον Δ. Λιγδόπουλο και τους εκπροσώπους της «Σοσιαλιστικής Ννεολαίας». Μαζί τους συντάχτηκε και ο Ν. Δημητράτος.
Σημαντική ήταν η ομιλία του Λιγδόπουλου στο Συνέδριο για το χαρακτήρα της Κοινωνίας των Εθνών, που είναι, τηρουμένων των αναλογιών, επίκαιρη αφού ουσιαστικά αναδεικνύει το ρόλο των ιμπεριαλιστικών κρατών και της συνένωσής τους ενάντια στους λαούς.
Ας την παρακολουθήσουμε:
«Κοινωνία των εθνών: Είναι κίνδυνος, όχι εγγύησις
Εδώ και εκατόν κάτω χρόνια τρεις αυτοκράτορες μαζεύτηκαν οι οποίοι με άλλους βασιλείς συνεννοήθηκαν να κυβερνούν στο μέλλον τους λαούς των εν πνεύματι χριστιανικώ και πατρικώ. Τι ωραίος σκοπός για τους αστούς, τουλάχιστον για τους ανθρώπους που 'θελαν ένα βασιλέα. Μα ο σκοπός αυτός έκρυβε άλλα, ο κατά βάθος σκοπός ήτο να καταπνίξουν κάθε ελευθερωτικό πνεύμα των λαών, που ποτισμένοι από την Γαλλική Επανάσταση είχαν αρχίσει να αισθάνονται τον βαθύ αυταρχικό ζυγό. Και εάν η Ελληνική Επανάσταση δεν έτυχε βοηθείας από τας ευρωπαϊκάς κυβερνήσεις μ' όλο το φιλελληνισμό που βασίλευε τότε στην Ευρώπη, ένας λόγος ήταν η ιερή αυτή συμμαχία. Στις αρχές του αιώνα μας ιδρύθηκε και ένα μέγαρο στη Χάγη για την ειρήνη από μερικούς αστούς και μερικούς βασιλείς. Δυστυχώς, τα ωραία λόγια και τα καλλιμάρμαρα κτίρια δεν ίσχυσαν για να εμποδίσουν τον τρομερό πόλεμο.
Αυτό έγινε γιατί οι πόλεμοι εξάπαντος δεν κηρύχτηκαν, αλλά δημιουργούνται από οικονομικούς όρους. Μ' αυτά τα προηγούμενα θα παρακαλέσω τους αντιπροσώπους να σκεφθούν για το ζήτημα της κοινωνίας των εθνών. Για μας ο σημερινός πόλεμος ήτο μια ένταση του βιομηχανικού ανταγωνισμού, μια κρίση, ένας τσακισμός για αποικίες.
Η αστική τάξη, τρομαγμένη από τ' αποτελέσματα, ζητάει να συγκρατηθεί στην αρχήν με κοινωνιολογικά ευαγγέλια. Δε θα 'χουμε πια νέους πολέμους, θα 'χουμε κοινωνία των εθνών. Αυτή θα αποφασίζει για όλες τις διαφορές. Α! Τώρα πια έπαψαν να μας λένε ότι οι πόλεμοι είναι κακά αναγκαία, ότι πάντοτε θα γίνονται πόλεμοι, ότι είναι ένα καλό ο πόλεμος. Μα τώρα θα τους πούμε μεις. Ναι, οι πόλεμοι είναι ένα κακό αναγκαίο, ένα κακό επακολούθημα της καπιταλιστικής μορφής της παραγωγής. Δεν θα λείψουν παρά μόνον όταν λείψουν αι αιτίες που είναι η κατασκευή, ο τρόπος της παραγωγής της σημερινής κοινωνίας. Αλλά ποίος θα είναι ο σχηματισμός της κοινωνίας των εθνών; Ποίοι θα λάβουν μέρος σ' αυτήν; Αστοί μόνον; Αστοί και εργάτες; `Η εργάτες; Αλλά οι αστικές τάξεις των διαφόρων κρατών έχουν εντελώς αντίθετα συμφέροντα. Εάν έγινε πόλεμος έγινε γι' αυτό και η αντίθεσις αυτή των συμφερόντων δεν θα παύσει. Το να θέλουμε να νομίζουμε ότι μπορεί να πάψει είναι το ίδιο σαν να νομίσουμε ότι μπορούμε να σταματήσουμε την πάλη των τάξεων. Αλλά θα μας ειπούν ότι οι εργάτες, οι αντιπρόσωποι των εργατικών οργανώσεων που θα είναι στην κοινωνία των εθνών, αυτοί θα εμποδίσουν τους μέλλοντας πολέμους. Σύμφωνοι. Αλλά τις η ανάγκη της κοινωνίας των εθνών; Η εργατική τάξη είναι η μόνη που έχει διεθνή συμφέροντα τα ίδια. Είναι συνεπώς η μόνη που μπορεί να έχει συμφέροντα τα ίδια. Και η κοινωνία αυτή των εθνών, η διεθνής εργατική οργάνωσις είναι η μόνη που μπορεί να επιβληθεί. Εάν αυτή δεν μπορέσει να επιβληθεί, κάθε ελπίδα από κάθε άλλη κοινωνία των εθνών είναι ουτοπία.
Δεν πιστεύω να μας ρωτήση κανείς τι μας βλάπτει. Σε κείνον όμως που θα ρωτήση, θα του πω. Φοβούμαι ότι μία διεθνής αστική ένωσις στο μόνο σημείο στο οποίο μπορεί και εξάπαντος να συμφωνήση τελείως είναι το να επιβληθή και να πολεμήση κάθε εκδήλωση επαναστατικών κινημάτων στον κόσμο. Προσέξετε σύντροφοι, η κοινωνία των εθνών που μας υπόσχονται μπορεί να παίξει ρόλο ιεράς συμμαχίας.
Αλλωστε, βλέπετε την αρχή της κοινωνίας των εθνών καθαρά πια. Προσπαθεί να διαστρεβλώσει τους πολύ ελαστικούς αλήθεια όρους του Ουίλσωνος, την ελευθερία των θαλασσών, την ελευθερία των εθνοτήτων, προσπαθούν να κάμουν μυστικές τις συνεδριάσεις της ειρήνης. Και φαντασθήτε η πρώτη πράξις της κοινωνίας των εθνών να είναι μια άγρια επέμβαση, όπως άλλως τε άρχισε ή πρόκειται ν' αρχίση εναντίον της Ρωσσικής επαναστάσεως, εναντίον του ιερού αγώνος των Ρώσσων και Γερμανών εργατών. Θέλει να δημιουργήση Βαλκανική ομοσπονδία σε συντηρητικούς όρους εναντίον της κοινωνικής επαναστάσεως που ολοένα ξαπλώνεται. Αυτή είναι η κοινωνία των εθνών. Συγκεφαλαιώνω, σύντροφοι. Νομίζω ότι η κοινωνία των εθνών που θα 'χει αστούς που κήρυξαν τον πόλεμο, είναι ένας κίνδυνος, για την παρεμπόδιση της κοινωνικής επαναστάσεως. Νομίζω γι' αυτό έχουμε καθήκον να πολεμήσουμε αυτή την κοινωνία των εθνών και να τονίσουμε ότι μόνο η εργατική τάξις, που είναι η μόνη που έχει τα ίδια συμφέροντα, μπορεί να είναι η ασφαλής για τον κόσμο κοινωνία των εθνών» («Το Πρώτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ» - Πρακτικά - Εκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, σελ. 75-77).
Μέλος της ΚΕ του ΣΕΚΕ
Ο Δ. Λιγδόπουλος στο ιδρυτικό Συνέδριο του Κόμματός μας εκλέγεται μέλος της ΚΕ, ενώ το Συνέδριο τού ανέθεσε τη διεύθυνση του κομματικού δημοσιογραφικού οργάνου, που ήταν η βδομαδιάτικη εφημερίδα «Εργατικός Αγών», η οποία εκδιδόταν έως τότε από τη «Σοσιαλιστική Νεολαία».
Το Μάρτη του 1919 ιδρύεται η Κομμουνιστική Διεθνής. Η ίδρυσή της επιδρά στο ΣΕΚΕ, που αποφασίζει στην πρώτη Σύνοδο του Εθνικού Συμβουλίου του, το Μάη του 1919, την αποχώρηση από τη Β΄ Διεθνή και την ένταξή του στην Κομμουνιστική Διεθνή. Η απόφαση ήταν αποτέλεσμα αντιπαράθεσης ανάμεσα σε δύο τάσεις. Οι Δ. Λιγδόπουλος , Ν. Δημητράτος και Μ. Σιδέρης υποστήριξαν την προαναφερόμενη απόφαση σε αντίθεση με τους Α. Μπεναρόγια, Αριστ. Σιδέρη, που υποστήριζαν τη σύνδεση με τη Β΄ Διεθνή. Η συζήτηση για καταδίκη της Β΄ Διεθνούς είχε ανοίξει από το ιδρυτικό Συνέδριο αλλά τότε δεν είχε δημιουργηθεί η Γ΄ Διεθνής. Η σύνδεση δε του ΣΕΚΕ με τη Β΄ Διεθνή έγινε μέσω της Φεντερασιόν (σοσιαλιστική οργάνωση της Μακεδονίας με έδρα τη Θεσσαλονίκη, που συμμετείχε στην ίδρυση του Κόμματος), η οποία συνδεόταν με τη Β΄ Διεθνή, πριν ακόμη την ίδρυση του ΣΕΚΕ, και συμμετείχε στην ίδρυση του Κόμματος.
Το Γενάρη του 1920, ο Δ. Λιγδόπουλος θα εκπροσωπήσει το ΣΕΚΕ στη συνδιάσκεψη των Βαλκανικών Κομμουνιστικών και Σοσιαλιστικών Κομμάτων στη Σόφια, όπου θα ιδρυθεί η Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία.
Το 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ, που συνήλθε τον Απρίλη, 5-12 (18-25), του 1920, αποφάσισε την προσχώρησή του στην Τρίτη Κομμουνιστική Διεθνή, αποδεχόμενο την απόφαση του Εθικού Συμβουλίου του Κόμματος. Ετσι, το ΣΕΚΕ αποφασίζει την εκπροσώπησή του στο Β΄ Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς που έγινε στην Πετρούπολη και στη Μόσχα, τον Ιούνη του 1920, από το Δ. Λιγδόπουλο .
Από δω ξεκινά η σύντομη κοινή τους πορεία ως τη δολοφονία τους
Από την ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ" 23/11/2003
Η «Σοσιαλιστική Νεολαία» ανέπτυξε σημαντική δράση ιδιαίτερα αμέσως μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση, ενώ συμμετείχε στις διεργασίες για την πραγματοποίηση του πρώτου πανελλαδικού Σοσιαλιστικού Συνεδρίου, με σκοπό τη συνένωση όλων των τότε σοσιαλιστικών οργανώσεων σε ενιαίο κόμμα. Διεργασίες που ευοδώθηκαν με την ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ), το μετέπειτα ΚΚΕ.
Στο ιδρυτικό συνέδριο του Κόμματος, στις 4-10 (17-23 με το νέο ημερολόγιο) του Νοέμβρη του 1918, ο Λιγδόπουλος θα προβάλει μαχητικά τις ταξικές διεθνιστικές θέσεις επιμένοντας στο μαρξιστικό-λενινιστικό χαρακτήρα που έπρεπε να έχει το κόμμα της εργατικής τάξης, κόντρα στο «δυτικό σοσιαλισμό», όπως χαρακτήριζε τη Β΄ Διεθνή, παρά το γεγονός ότι η μαρξιστική μόρφωση στην Ελλάδα δεν ήταν στο επίπεδο που θα επέτρεπε να ξεκαθαρίσει κανείς εύκολα τα σχετικά με τις διάφορες τάσεις στο διεθνές εργατικό κίνημα. Παρ' όλ' αυτά ο Λιγδόπουλος , επηρεασμένος από τους μπολσεβίκους, έκανε το παν ώστε να επικρατήσουν στο Συνέδριο συνεπείς ταξικές θέσεις και να εκφραστούν στις αποφάσεις του. Και τα κατάφερε μαζί με τους συντρόφους του από τη «Σοσιαλιστική Νεολαία».
Στο Συνέδριο είχαν εμφανιστεί βασικά τρεις ιδεολογικοπολιτικές τάσεις: Η δεξιά με βασικούς εκπροσώπους τον Ν. Γιαννιό και τον Αριστ. Σιδέρη, η κεντρίστικη- συμβιβαστική με επικεφαλής τον Α. Μπεναρόγια και η αριστερή με επικεφαλής τον Δ. Λιγδόπουλο και τους εκπροσώπους της «Σοσιαλιστικής Ννεολαίας». Μαζί τους συντάχτηκε και ο Ν. Δημητράτος.
Σημαντική ήταν η ομιλία του Λιγδόπουλου στο Συνέδριο για το χαρακτήρα της Κοινωνίας των Εθνών, που είναι, τηρουμένων των αναλογιών, επίκαιρη αφού ουσιαστικά αναδεικνύει το ρόλο των ιμπεριαλιστικών κρατών και της συνένωσής τους ενάντια στους λαούς.
Ας την παρακολουθήσουμε:
«Κοινωνία των εθνών: Είναι κίνδυνος, όχι εγγύησις
Εδώ και εκατόν κάτω χρόνια τρεις αυτοκράτορες μαζεύτηκαν οι οποίοι με άλλους βασιλείς συνεννοήθηκαν να κυβερνούν στο μέλλον τους λαούς των εν πνεύματι χριστιανικώ και πατρικώ. Τι ωραίος σκοπός για τους αστούς, τουλάχιστον για τους ανθρώπους που 'θελαν ένα βασιλέα. Μα ο σκοπός αυτός έκρυβε άλλα, ο κατά βάθος σκοπός ήτο να καταπνίξουν κάθε ελευθερωτικό πνεύμα των λαών, που ποτισμένοι από την Γαλλική Επανάσταση είχαν αρχίσει να αισθάνονται τον βαθύ αυταρχικό ζυγό. Και εάν η Ελληνική Επανάσταση δεν έτυχε βοηθείας από τας ευρωπαϊκάς κυβερνήσεις μ' όλο το φιλελληνισμό που βασίλευε τότε στην Ευρώπη, ένας λόγος ήταν η ιερή αυτή συμμαχία. Στις αρχές του αιώνα μας ιδρύθηκε και ένα μέγαρο στη Χάγη για την ειρήνη από μερικούς αστούς και μερικούς βασιλείς. Δυστυχώς, τα ωραία λόγια και τα καλλιμάρμαρα κτίρια δεν ίσχυσαν για να εμποδίσουν τον τρομερό πόλεμο.
Αυτό έγινε γιατί οι πόλεμοι εξάπαντος δεν κηρύχτηκαν, αλλά δημιουργούνται από οικονομικούς όρους. Μ' αυτά τα προηγούμενα θα παρακαλέσω τους αντιπροσώπους να σκεφθούν για το ζήτημα της κοινωνίας των εθνών. Για μας ο σημερινός πόλεμος ήτο μια ένταση του βιομηχανικού ανταγωνισμού, μια κρίση, ένας τσακισμός για αποικίες.
Η αστική τάξη, τρομαγμένη από τ' αποτελέσματα, ζητάει να συγκρατηθεί στην αρχήν με κοινωνιολογικά ευαγγέλια. Δε θα 'χουμε πια νέους πολέμους, θα 'χουμε κοινωνία των εθνών. Αυτή θα αποφασίζει για όλες τις διαφορές. Α! Τώρα πια έπαψαν να μας λένε ότι οι πόλεμοι είναι κακά αναγκαία, ότι πάντοτε θα γίνονται πόλεμοι, ότι είναι ένα καλό ο πόλεμος. Μα τώρα θα τους πούμε μεις. Ναι, οι πόλεμοι είναι ένα κακό αναγκαίο, ένα κακό επακολούθημα της καπιταλιστικής μορφής της παραγωγής. Δεν θα λείψουν παρά μόνον όταν λείψουν αι αιτίες που είναι η κατασκευή, ο τρόπος της παραγωγής της σημερινής κοινωνίας. Αλλά ποίος θα είναι ο σχηματισμός της κοινωνίας των εθνών; Ποίοι θα λάβουν μέρος σ' αυτήν; Αστοί μόνον; Αστοί και εργάτες; `Η εργάτες; Αλλά οι αστικές τάξεις των διαφόρων κρατών έχουν εντελώς αντίθετα συμφέροντα. Εάν έγινε πόλεμος έγινε γι' αυτό και η αντίθεσις αυτή των συμφερόντων δεν θα παύσει. Το να θέλουμε να νομίζουμε ότι μπορεί να πάψει είναι το ίδιο σαν να νομίσουμε ότι μπορούμε να σταματήσουμε την πάλη των τάξεων. Αλλά θα μας ειπούν ότι οι εργάτες, οι αντιπρόσωποι των εργατικών οργανώσεων που θα είναι στην κοινωνία των εθνών, αυτοί θα εμποδίσουν τους μέλλοντας πολέμους. Σύμφωνοι. Αλλά τις η ανάγκη της κοινωνίας των εθνών; Η εργατική τάξη είναι η μόνη που έχει διεθνή συμφέροντα τα ίδια. Είναι συνεπώς η μόνη που μπορεί να έχει συμφέροντα τα ίδια. Και η κοινωνία αυτή των εθνών, η διεθνής εργατική οργάνωσις είναι η μόνη που μπορεί να επιβληθεί. Εάν αυτή δεν μπορέσει να επιβληθεί, κάθε ελπίδα από κάθε άλλη κοινωνία των εθνών είναι ουτοπία.
Δεν πιστεύω να μας ρωτήση κανείς τι μας βλάπτει. Σε κείνον όμως που θα ρωτήση, θα του πω. Φοβούμαι ότι μία διεθνής αστική ένωσις στο μόνο σημείο στο οποίο μπορεί και εξάπαντος να συμφωνήση τελείως είναι το να επιβληθή και να πολεμήση κάθε εκδήλωση επαναστατικών κινημάτων στον κόσμο. Προσέξετε σύντροφοι, η κοινωνία των εθνών που μας υπόσχονται μπορεί να παίξει ρόλο ιεράς συμμαχίας.
Αλλωστε, βλέπετε την αρχή της κοινωνίας των εθνών καθαρά πια. Προσπαθεί να διαστρεβλώσει τους πολύ ελαστικούς αλήθεια όρους του Ουίλσωνος, την ελευθερία των θαλασσών, την ελευθερία των εθνοτήτων, προσπαθούν να κάμουν μυστικές τις συνεδριάσεις της ειρήνης. Και φαντασθήτε η πρώτη πράξις της κοινωνίας των εθνών να είναι μια άγρια επέμβαση, όπως άλλως τε άρχισε ή πρόκειται ν' αρχίση εναντίον της Ρωσσικής επαναστάσεως, εναντίον του ιερού αγώνος των Ρώσσων και Γερμανών εργατών. Θέλει να δημιουργήση Βαλκανική ομοσπονδία σε συντηρητικούς όρους εναντίον της κοινωνικής επαναστάσεως που ολοένα ξαπλώνεται. Αυτή είναι η κοινωνία των εθνών. Συγκεφαλαιώνω, σύντροφοι. Νομίζω ότι η κοινωνία των εθνών που θα 'χει αστούς που κήρυξαν τον πόλεμο, είναι ένας κίνδυνος, για την παρεμπόδιση της κοινωνικής επαναστάσεως. Νομίζω γι' αυτό έχουμε καθήκον να πολεμήσουμε αυτή την κοινωνία των εθνών και να τονίσουμε ότι μόνο η εργατική τάξις, που είναι η μόνη που έχει τα ίδια συμφέροντα, μπορεί να είναι η ασφαλής για τον κόσμο κοινωνία των εθνών» («Το Πρώτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ» - Πρακτικά - Εκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, σελ. 75-77).
Μέλος της ΚΕ του ΣΕΚΕ
Ο Δ. Λιγδόπουλος στο ιδρυτικό Συνέδριο του Κόμματός μας εκλέγεται μέλος της ΚΕ, ενώ το Συνέδριο τού ανέθεσε τη διεύθυνση του κομματικού δημοσιογραφικού οργάνου, που ήταν η βδομαδιάτικη εφημερίδα «Εργατικός Αγών», η οποία εκδιδόταν έως τότε από τη «Σοσιαλιστική Νεολαία».
Το Μάρτη του 1919 ιδρύεται η Κομμουνιστική Διεθνής. Η ίδρυσή της επιδρά στο ΣΕΚΕ, που αποφασίζει στην πρώτη Σύνοδο του Εθνικού Συμβουλίου του, το Μάη του 1919, την αποχώρηση από τη Β΄ Διεθνή και την ένταξή του στην Κομμουνιστική Διεθνή. Η απόφαση ήταν αποτέλεσμα αντιπαράθεσης ανάμεσα σε δύο τάσεις. Οι Δ. Λιγδόπουλος , Ν. Δημητράτος και Μ. Σιδέρης υποστήριξαν την προαναφερόμενη απόφαση σε αντίθεση με τους Α. Μπεναρόγια, Αριστ. Σιδέρη, που υποστήριζαν τη σύνδεση με τη Β΄ Διεθνή. Η συζήτηση για καταδίκη της Β΄ Διεθνούς είχε ανοίξει από το ιδρυτικό Συνέδριο αλλά τότε δεν είχε δημιουργηθεί η Γ΄ Διεθνής. Η σύνδεση δε του ΣΕΚΕ με τη Β΄ Διεθνή έγινε μέσω της Φεντερασιόν (σοσιαλιστική οργάνωση της Μακεδονίας με έδρα τη Θεσσαλονίκη, που συμμετείχε στην ίδρυση του Κόμματος), η οποία συνδεόταν με τη Β΄ Διεθνή, πριν ακόμη την ίδρυση του ΣΕΚΕ, και συμμετείχε στην ίδρυση του Κόμματος.
Το Γενάρη του 1920, ο Δ. Λιγδόπουλος θα εκπροσωπήσει το ΣΕΚΕ στη συνδιάσκεψη των Βαλκανικών Κομμουνιστικών και Σοσιαλιστικών Κομμάτων στη Σόφια, όπου θα ιδρυθεί η Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία.
Το 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ, που συνήλθε τον Απρίλη, 5-12 (18-25), του 1920, αποφάσισε την προσχώρησή του στην Τρίτη Κομμουνιστική Διεθνή, αποδεχόμενο την απόφαση του Εθικού Συμβουλίου του Κόμματος. Ετσι, το ΣΕΚΕ αποφασίζει την εκπροσώπησή του στο Β΄ Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς που έγινε στην Πετρούπολη και στη Μόσχα, τον Ιούνη του 1920, από το Δ. Λιγδόπουλο .
Από δω ξεκινά η σύντομη κοινή τους πορεία ως τη δολοφονία τους
Από την ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ" 23/11/2003
