Η ΜΕΓΑΛΗ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ                                                       ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

           25 Οκτώβρη: Η νίκη της ένοπλης εξέγερσης, η διακήρυξη για την                                      εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου

Στη 1.25 τη νύχτα της 25ης Οκτώβρη τμήμα ναυτών, κοκκινοφρουρών και στρατιωτών κατέλαβε το κεντρικό ταχυδρομείο.

Στις 2 τη νύχτα στρατιώτες του 6ου Εφεδρικού Τάγματος Μηχανικού κατέλαβαν το σταθμό Νικολάγιεφσκι, μερικές ώρες πριν στρατιώτες του συντάγματος Ισμαΐλοφσκι και ναύτες πραγματοποιούσαν παρόμοια επιχείρηση στο σταθμό της Βαλτικής.

Την ίδια στιγμή, στον ηλεκτροσταθμό της πόλης έφτασε επίτροπος εκ μέρους της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής ( (ΣΕΕ). Το διορισμό του ενέκρινε η εργοστασιακή επιτροπή του ηλεκτροσταθμού, που ανέλαβε και την περιφρούρησή του. Με πρόταση του επιτρόπου διακόπηκε ο φωτισμός των κτιρίων της κυβέρνησης.

Κατά τις 8 περίπου το πρωί ο σταθμός της Βαρσοβίας βρισκόταν, επίσης, κάτω από τον έλεγχο της ΣΕΕ.

      Λεπτομέρεια του πίνακα του Β. Σέροφ, «Η κατάληψη των Χειμερινών Ανακτόρων» (1954)

Τη νύχτα έγινε συνεδρίαση της ΚΕ του Κόμματος των Μπολσεβίκων, όπου συζητήθηκε το ζήτημα της σύνθεσης της μελλοντικής εργατοαγροτικής κυβέρνησης, του λεγόμενου Συμβουλίου των Λαϊκών Επιτρόπων.

Στις 3 τη νύχτα ο επίτροπος του συντάγματος του Κέκσγκολμ απαίτησε από τον διευθυντή του κεντρικού τηλεφωνικού σταθμού ν' αποσυνδέσει τα τηλέφωνα της Προσωρινής Κυβέρνησης και του επιτελείου της στρατιωτικής περιφέρειας. Ο διευθυντής αρνήθηκε κατηγορηματικά να εκτελέσει τη διαταγή αυτή.

Στις 7 το πρωί τμήματα του συντάγματος του Κέκσγκολμ κατέλαβαν το σταθμό και αποσύνδεσαν τα περισσότερα τηλέφωνα του επιτελείου και της κυβέρνησης.

Στις 3.30 το καταδρομικό «Αβρόρα» αγκυροβόλησε κοντά στη γέφυρα Νικολάγιεφσκι, σε μικρή απόσταση από τα Χειμερινά Ανάκτορα.

Με διαταγή της ΣΕΕ άρχισε η μεταφορά στην πρωτεύουσα τμήματος 8.000 ένοπλων ναυτών από τις πόλεις Ελσινγκφορς (Ελσίνκι), Ρέβαλ (Ταλίν) και Κρονστάνδη. Κατά τις 6 οι ναύτες κατέλαβαν τα κεντρικά γραφεία της Κρατικής Τράπεζας και τα γραφεία των κεντρικών εφημερίδων. Το πρωί της 25ης Οκτώβρη σχεδόν ολόκληρη η Πετρούπολη είχε περάσει στα χέρια των εξεγερμένων.

Με αυτά τα δεδομένα και ενώ οι επαναστατικές δυνάμεις είχαν ήδη καταλάβει τα σπουδαιότερα στρατηγικά σημεία της πρωτεύουσας, ο Λένιν, στις 10 το πρωί, γράφει εκ μέρους της ΣΕΕ την έκκληση «Προς τους πολίτες της Ρωσίας!», με την οποία έκανε γνωστό το πέρασμα της κρατικής εξουσίας στα χέρια ενός οργάνου του Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών αντιπροσώπων της Πετρούπολης, στα χέρια της ΣΕΕ, που βρισκόταν επικεφαλής του προλεταριάτου και της φρουράς της Πετρούπολης.

Η Προσωρινή Κυβέρνηση, που ανακοίνωσε ότι θα βρίσκεται σε διαρκή συνεδρίαση, με διάταγμά της ανέθεσε στο μέλος της Προσωρινής Κυβέρνησης Κίσκιν «ευρύτατες αρμοδιότητες για την επαναφορά της τάξης στην πρωτεύουσα και την υπεράσπιση της Πετρούπολης από κάθε είδους αναρχικές εκδηλώσεις, απ' όπου και αν προέρχονταν αυτές, βάζοντας κάτω από τον έλεγχό του τις στρατιωτικές και πολιτικές αρχές».

Στις 10 περίπου ο Κερένσκι με το εύλογο πρόσχημα της υποδοχής από την επαρχία των στρατευμάτων «που είναι πιστά στην Προσωρινή Κυβέρνηση» έφυγε από την εξεγερμένη Πετρούπολη.

Κατά τις 12 κυκλώθηκε το ανάκτορο Μαριίνσκι, όπου στεγαζόταν το Προκοινοβούλιο. Μέσα σε μία ώρα είχε καταληφθεί.

Στις 14.35 στην αίθουσα συνεδριάσεων του Σμόλνι συνήλθε σ' έκτακτη συνεδρίαση το Σοβιέτ της Πετρούπολης, όπου διαβάστηκε η ανακοίνωση της ΣΕΕ για την ανατροπή της Προσωρινής Κυβέρνησης και τη νίκη της Επανάστασης.

Στη συνεδρίαση, για πρώτη φορά μετά από τα γεγονότα του Ιούλη, μίλησε ανοιχτά ο Λένιν. Εκεί ο Λένιν διακήρυξε: «Η εργατοαγροτική Επανάσταση, για την αναγκαιότητα της οποίας μιλούσαν συνεχώς οι μπολσεβίκοι, πραγματοποιήθηκε».

Στην εισήγησή του για τα καθήκοντα της σοβιετικής εξουσίας, ο Λένιν είπε: «Τώρα μάθαμε να δουλεύουμε ενωμένοι. Αυτό μαρτυρεί η Επανάσταση που έγινε πριν λίγο. Εχουμε τη δύναμη εκείνη της μαζικής οργάνωσης που θα νικήσει τα πάντα και θα οδηγήσει το προλεταριάτο έως την παγκόσμια επανάσταση» (Απαντα, τόμ. 35, σελ. 2-3, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»).

Κατά τις 6 το απόγευμα περικυκλώθηκαν και τα Χειμερινά Ανάκτορα, όπου παρέμενε η Προσωρινή Κυβέρνηση.

«Ο Λένιν διακηρύσσει την εγκαθίδρυση της μπολσεβίκικης εξουσίας κατά τη διάρκεια του 2ου Συνεδρίου των Σοβιέτ», έργο του Βλαντιμίρ Σέροφ, 1954

Το Συνέδριο των Σοβιέτ

Το βράδυ ξεκίνησε στο Σμόλνι τις εργασίες του το 2ο Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών αντιπροσώπων. Κατά την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου ήταν παρόντες 649 αντιπρόσωποι, από τους οποίους 390 μπολσεβίκοι, 160 εσέροι, 72 μενσεβίκοι κ.λπ. Οι μενσεβίκοι, οι «δεξιοί εσέροι» και οι άλλοι συμβιβασμένοι, όταν πείστηκαν ότι η πλειοψηφία των συνέδρων ήταν με το μέρος των μπολσεβίκων, εγκατέλειψαν επιδεικτικά τη συνεδρίαση.

Στη διάρκεια των εργασιών του Συνεδρίου καταλήφθηκαν με έφοδο και τα Χειμερινά Ανάκτορα. Οι επαναστατημένοι στρατιώτες, ναύτες και κοκκινοφρουροί όρμησαν στο εσωτερικό των Χειμερινών Ανακτόρων. Σε μια από τις αίθουσες μια ομάδα από ευέλπιδες με τα όπλα επί σκοπόν προσπάθησε να εμποδίσει τους επιτιθέμενους, αλλά αφοπλίστηκε χωρίς δυσκολία. Στην επόμενη αίθουσα συνάντησαν μια ακόμη ομάδα που παρέδωσε τα όπλα αμαχητί.

Η πόρτα που οδηγούσε στην αίθουσα όπου βρίσκονταν οι υπουργοί της Προσωρινής Κυβέρνησης ήταν ανοιχτή. Ο Β. Αντόνοφ - Οφσέενκο, ένας από τους καθοδηγητές της ένοπλης εξέγερσης στην Πετρούπολη, θυμάται: «Στο άλλο δωμάτιο βρίσκουμε μια ολόκληρη ομάδα ανθρώπων, που παρίσταναν την Προσωρινή Κυβέρνηση. Κάθονται γύρω από ένα τραπέζι και μοιάζουν μ' έναν τρεμουλιαστό γκριζόχρωμο λεκέ. "Στο όνομα της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής σάς συλλαμβάνω!", τους δηλώνω. Οι πρώην υπουργοί παραδίδουν τα έγγραφα και τα όπλα που τους απόμειναν».

  Βάρδια της Κόκκινης Φρουράς ελέγχει τις άδειες εισόδου μπροστά στο Σμόλνι. Οκτώβρης του 1917

Η Προσωρινή Κυβέρνηση δεν υπάρχει πια. Ο Κερένσκι από το Πσκοφ, όπου είχε μεταβεί, εξέδωσε νέα «διαταγή»: «Εν ονόματι της σωτηρίας της πατρίδας, όλοι οι διοικητές και επίτροποι να παραμείνουν στις θέσεις τους, όπως και εγώ διατηρώ τη θέση μου, του Ανώτατου Διοικητή, ωσότου η Προσωρινή Κυβέρνηση εκδηλώσει τη θέλησή της».

Στις 3.10 το πρωί στους αντιπροσώπους του 2ου Συνεδρίου των Σοβιέτ διαβάστηκε τηλεγράφημα του Αντόνοφ - Οφσέενκο, που έκανε γνωστό ότι τα μέλη της Προσωρινής Κυβέρνησης στάλθηκαν στο φρούριο Πετροπάβλοφσκ, ότι οι ευέλπιδες και οι αξιωματικοί αφοπλίστηκαν, ότι φρούραρχος των Χειμερινών Ανακτόρων διορίστηκε ο Γκριγκόρι Τσουντνόφσκι, επίτροπος του εφεδρικού συντάγματος Πρεομπραζένσκι. Στη συνέχεια, διαβάστηκαν στους αντιπροσώπους μια σειρά ανακοινώσεις για το πέρασμα στο πλευρό του εξεγερμένου λαού των στρατιωτικών μονάδων που είχαν σταλεί από τον Κερένσκι κατά της Πετρούπολης.

Από την πλευρά της ομάδας των μπολσεβίκων, ο Ανατόλι Λουνατσάρσκι διάβασε το γραμμένο από τον Λένιν διάγγελμα «Προς τους εργάτες, τους στρατιώτες και τους αγρότες!», με το οποίο διακηρυσσόταν το πέρασμα όλης της εξουσίας στα χέρια των Σοβιέτ και δινόταν η εντολή να εξασφαλιστεί πραγματική επαναστατική τάξη.

Το διάγγελμα τέλειωνε με την έκκληση για επαγρύπνηση και σταθερότητα. Θυελλώδη χειροκροτήματα διέκοπταν επανειλημμένα το διάβασμα του διαγγέλματος.

Στις 5 το πρωί, σχεδόν ομόφωνα (με 2 κατά και 12 λευκά), το Συνέδριο επικύρωσε το ντοκουμέντο αυτό, που σήμαινε ότι το 2ο Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ παρέλαβε την εξουσία από τη Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή και διακήρυξε το πέρασμα όλης της εξουσίας στη χώρα στα χέρια των Σοβιέτ των εργατών, των στρατιωτών και των αγροτών αντιπροσώπων.

Το φύλλο αρ. 208 της εφημερίδας «Ιζβέστια» της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής και του Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών αντιπροσώπων της Πετρούπολης στις 27 Οκτώβρη 1917, όπου δημοσιεύτηκε το Διάταγμα για την ειρήνη

                                              Τα διατάγματα για την ειρήνη και τη γη

Στις 9 το βράδυ της 26ης Οκτώβρη άρχισε η δεύτερη συνεδρίαση του Συνεδρίου. Εισηγήσεις για δύο βασικά ζητήματα, για την ειρήνη και για τη γη, έκανε ο Λένιν.

Στις 11 ψηφίστηκε το διάταγμα για την ειρήνη, με το οποίο η εργατοαγροτική εξουσία εξέφραζε την αποφασιστικότητά της να υπογράψει αμέσως ειρήνη χωρίς προσαρτήσεις και επανορθώσεις. Το διάταγμα θεωρούσε τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο ως το μεγαλύτερο έγκλημα ενάντια στην ανθρωπότητα και καλούσε τους λαούς και το πιο πρωτοπόρο τμήμα τους, την εργατική τάξη, να επέμβουν στην υπόθεση της πάλης για την ειρήνη στον κόσμο.

Στις 2 τη νύχτα της 27ης Οκτώβρη ψηφίστηκε το δεύτερο ιστορικό ντοκουμέντο - το «Διάταγμα για τη γη». Στην εισήγησή του ο Λένιν ανέφερε: «Η κυβέρνηση της εργατοαγροτικής Επανάστασης πρέπει πρώτα πρώτα να λύσει το ζήτημα της γης, ζήτημα που μπορεί να καθησυχάσει και να ικανοποιήσει τις τεράστιες μάζες της αγροτικής φτωχολογιάς» (Απαντα, τόμ. 35, σελ. 23, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»). Με το διάταγμα όλη η γη των γαιοκτημόνων, η γη της τσαρικής οικογένειας και η εκκλησιαστική γη δημεύονταν χωρίς αποζημίωση. Το διάταγμα υιοθετούσε ως οδηγό για την πραγματοποίηση των αγροτικών μετασχηματισμών την «Εντολή των αγροτών για τη γη», η οποία είχε συνταχθεί από τους εσέρους το Μάη του 1917 συνοψίζοντας 242 εντολές τοπικών Σοβιέτ αγροτών αντιπροσώπων.

Στην «Εντολή» διακηρυσσόταν ως κατεύθυνση η κατάργηση του δικαιώματος ατομικής ιδιοκτησίας της γης, περιλάμβανε, όμως, και άρθρα που δε συμφωνούσαν με το αγροτικό πρόγραμμα των μπολσεβίκων. «Εδώ ακούγονται φωνές ότι το διάταγμα το ίδιο και η εντολή έχουν συνταχτεί από τους σοσιαλιστές - επαναστάτες», σημείωνε ο Λένιν. «Ας είναι και έτσι. Δεν έχει σημασία ποιος τα συνέταξε. Ως δημοκρατική, όμως, κυβέρνηση που είμαστε, δεν μπορούμε ν' αγνοήσουμε την απόφαση των κατώτερων λαϊκών στρωμάτων (...) Η ζωή είναι ο καλύτερος δάσκαλος και αυτή θα δείξει ποιος έχει δίκιο (...) Η ουσία είναι ν' αποκτήσει η αγροτιά σταθερή πεποίθηση ότι στο χωριό δεν υπάρχουν πια τσιφλικάδες, ότι οι ίδιοι οι αγρότες πρέπει να λύσουν όλα τα ζητήματα, να οργανώσουν οι ίδιοι τη ζωή τους» (Απαντα, τόμ. 35, σελ. 27, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»).

                                       Στο φύλλο αρ. 209 δημοσιεύτηκε το Διάταγμα για τη γη

                                                     Η εργατο-αγροτική κυβέρνηση

Το Συνέδριο σχημάτισε εργατοαγροτική κυβέρνηση - το Συμβούλιο των Λαϊκών Επιτρόπων. Οι αριστεροί εσέροι, που υποστήριζαν στο Συνέδριο τους μπολσεβίκους, αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στη σοβιετική κυβέρνηση και έτσι η πρώτη της σύνθεση ήταν καθαρά μπολσεβίκικη.

Πρόεδρος του Συμβουλίου των Λαϊκών Επιτρόπων έγινε ο Βλαντιμίρ Ουλιάνοφ Λένιν. Στο Συμβούλιο μπήκαν οι λαϊκοί επίτροποι: Εσωτερικών Α. Ρίκοφ, Γεωργίας Β. Μιλιούτιν, Εργασίας Α. Σλιάπνικοφ, Εμπορίου και Βιομηχανίας Β. Νογκίν, Λαϊκής Παιδείας Α. Λουνατσάρσκι, Εξωτερικών Λ. Τρότσκι, Δικαιοσύνης Ν. Γκλέμποφ - Αβίλοφ, Εθνικοτήτων Ι. Β. Στάλιν, στρατιωτική επιτροπή από τους Β. Αντόνοφ - Οφσέενκο, Ν. Κριλένκο και Π. Ντιμπένκο.

Ακολούθησε εκλογή νέας Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής του Σοβιέτ.

Γύρω στις 6 το πρωί στις 27 Οκτώβρη το 2ο Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ έκλεισε τις εργασίες του.

Σε διάρκεια δύο ημερών είχε εκπληρώσει ένα ιστορικά σπουδαίο έργο: Εδραίωσε τη νίκη της ένοπλης εξέγερσης, διακήρυξε την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου.

Εργάτες και στρατιώτες στον τόπο της μάχης μπροστά στα Χειμερινά Ανάκτορα στις 26 Οκτώβρη 1917

                                                                                                                                         "Ρ"