Η επίθεση του ΕΛΑΣ στις φυλακές Αβέρωφ και οι έγκλειστοι δωσίλογοι
Στις φυλακές
Αβέρωφ βρίσκονταν διάφοροι Έλληνες που είχαν κατηγορηθεί για δωσιλογισμό.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι έγκλειστοι δωσίλογοι στις φυλακές Αβέρωφ έφθαναν τους
450-480. Ανάμεσά τους ήταν και ο Τσολάκογλου, ο Ράλλης, ο Γ. Κονδύλης, ο Δ.
Μπακογιάννης, ο Καραπάνος, ο Πουρνάρας, ο Λούβαρης, ο Πολύζος, ο Καραμάνος, ο
Κανακουσάκης, ο Μπάκος, ο Πειρουνάκης, ο Παπαγρηγορίου, ο Θ. Πάγκαλος, ο Γ.
Ντάκος, ο Ν. Μπουραντάς, ο Πλυτζανόπουλος και άλλοι. Κατά τη διάρκεια των μαχών
της Αθήνας, που έμειναν στην ιστορία ως Δεκεμβριανά του 1944, ο ΕΛΑΣ θεώρησε
σημαντικό να αιχμαλωτίσει όσους περισσότερους δωσίλογους μπορούσε και να τους
τιμωρήσει παραδειγματικά για την προδοτική τους στάση κατά τη διάρκεια της
κατοχής. Επικεφαλής της δύναμης που φρουρούσε τις φυλακές Αβέρωφ ήταν ο
χωροφύλακας Κ. Δουκάκης, έχοντας και τη βοήθεια μιας αγγλικής φρουράς, η οποία
διέθετε αυτόματα και πολυβόλα.
Στις 18
Δεκεμβρίου 1944, ο ΕΛΑΣ μετά από σφοδρές συγκρούσεις, μπαίνει στις ανδρικές και
γυναικείες φυλακές Αβέρωφ, αφού πρώτα κατάφερε να ανατινάξει ένα τμήμα του
ψηλού μαντρότοιχου που υπήρχε γύρω από το χώρο των φυλακών. Κατά τη διάρκεια
της πολιορκίας, η φρουρά των φυλακών άνοιξα τα κελιά των κρατουμένων δωσίλογων
και σε ορισμένους τους έδωσε μερικά όπλα, για να τους ενισχύσουν στην άμυνα
κατά των ανταρτών του ΕΛΑΣ. Μερικοί από αυτούς που έλαβαν όπλα από την φρουρά
ήταν ο Μπουραντάς, ο Πλυτζανόπουλος, ο Παπαδόγκωνας, ο Βρεττάκος και άλλοι. Στο
κεντρικό κτίριο των φυλακών, οι αντάρτες του ΕΛΑΣ κατάφεραν να αιχμαλωτίσουν το
Μπάκο και τον Πειρουνάκη. Διάφοροι δωσίλογοι μπόρεσαν μετά από παρακινδυνευμένη
έξοδο να βγουν από το κτίριο και να διαφύγουν. Ο ταγματασφαλίτης Παπαδόγκωνας
έφθασε μέχρι την οδό Λάμπρου Κατσώνη, όπου τραυματίστηκε από πυροβολισμούς
Ελασιτών. Το μεσημέρι έφθασαν στο χώρο των φυλακών διάφορα τανκς, τα οποία
θέλησαν να ενισχύσουν τους αμυνόμενους. Ο Μπουραντάς, ο Ράλλης, ο Πάγκαλος και
άλλοι έφθασαν μέχρι το γήπεδο του Παναθηναϊκού. Τους αμυνόμενους έσπευσαν να
βοηθήσουν όχι μόνο αγγλικά άρματα, αλλά και άνδρες της 3ης Ορεινής
Ταξιαρχίας.
Επικεφαλής των
δυνάμεων του ΕΛΑΣ που πολιόρκησαν το κτίριο των φυλακών ήταν ο Σταύρος
Μαυροθαλασσίτης (1898 - 1986), έφεδρος αξιωματικός, πολεμιστής της Μικράς
Ασίας, στέλεχος του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ με το βαθμό του ταγματάρχη, εξόριστος στον εμφύλιο
και στη χούντα και αργότερα δήμαρχος Αιγάλεω για μεγάλο διάστημα (από το 1956
ως το 1967 και από το 1974 ως το 1978). Το όνομά του στη συνέχεια δόθηκε στο
ποδοσφαιρικό γήπεδο της ομάδας του Αιγάλεω.
Για να δώσουμε
έναν απολογισμό της μάχης στις φυλακές Αβέρωφ, θα πρέπει να πούμε ότι
σκοτώθηκαν συνολικά 9 αξιωματικοί της χωροφυλακής και 50 οπλίτες. Οι
κυβερνητικές δυνάμεις διέσωσαν από τα χέρια των αντιστασιακών του ΕΛΑΣ 189
κρατούμενους, τους οποίους μετέφεραν στο Παλαιό Φάληρο για μεγαλύτερη ασφάλεια.
Από τους υπόλοιπους κρατουμένους, κάποιοι σκοτώθηκαν στη διάρκεια των
συγκρούσεων και κάποιοι αιχμαλωτίστηκαν από τους αντιστασιακούς του ΕΛΑΣ.
Στα χέρια των
ανδρών του ΕΛΑΣ έπεσε συνολικά περίπου 100 – 130 κρατούμενοι. Ανάμεσά τους ήταν
και ο Μπάκος, ο Πειρουνάκης και διάφοροι άλλοι.
